İstifa edene tazminat hakkı geliyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nin (TES) detayları belli oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile birlikte yürüttüğü çalışmayı tamamladı. Hazırlanan 'karma modele' göre, istifa eden çalışan da kıdem tazminatı alabilecek. Bugün 1 yıl dolmadan ayrılan işçinin hiçbir hakkı bulunmuyor. Ancak yeni sistemde, iş yerinden bir yıldan önce ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle işten çıkartılan çalışanın işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES Sigorta Hesabı'na aktarılacak. Yüzde 50'si çalışanın hesabında kazanılmış hak olarak tutulacak.

4 AYAK ÜZERİNE OTURTULDU

Yasanın yürürlüğe girmesiyle bütün çalışanların geçmiş döneme yönelik kıdem hakları aynı şartlara tabi olarak korunacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı, sistemi "Güvence, hakkaniyet, şeffaflık, sürdürülebilirlik" olmak üzere 4 ayak üzerine oturttu. Yeni modelde, "on gelirlerinin işletilmesi, işverenin devlet desteğiyle emeklilik finansmanına dâhil edilmesi, tamamlayıcı emeklilik, çalışanların korunması" esas alınıyor.

60 YAŞI TAMAMLAYANA EMEKLİLİK

Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre, katılımcı, 60 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanacak. Talepte bulunanlara emeklilik hesabındaki birikimlerinin yüzde 25'ini geçmemek üzere defaaten ödeme yapılabilecek. Ödeme oranı toplamı (emeklilik ve kısmi çıkış toplamı) yüzde 30'u geçemeyecek. Kalan tutar aylık olarak ödenecek. Emekliliğe hak kazanan katılımcıya, bireysel TES hesabındaki birikimlerin, programlı geri ödeme veya yapılacak yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında ödenmesi esas olacak.

566 LİRALIK İLAVE GELİR

Asgari ücretli bir çalışan 25 yıl sistemde kalırsa emekli maaşına, TES sayesinde bugüne göre 300 ile 566 lira arasında ilave maaş alabilecek. Çalışanın kendi katkısı her durumda bireysel fon hesabında birikecek. TES sigorta hesabına aktarılacak tutar, varsa hukuki süreç kesinleşinceye kadar çalışanın hesabında blokeli olarak bekletilecek. Yeni sistemde de SGK'ya bağlı olarak prim ve yaş şartı ile emekli olunacak. BES'teki haklar arzu edilirse tamamlayıcı emekliliğe dâhil edilecek, isteyen asgari miktarın üzerinde fona katkı yaparak birikimini artırabilecek. TES'e işe yeni girenler girecek, emekliliğine uzun süre kalanlara tercih hakkı sunulacak. Yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak, yüzde 50'si çalışanın hesabında tutulacak.

YENİ SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?

Mevcut kıdem tazminatı sistemi her hizmet yılına karşılık 30 günlük ücret üzerinden ödeniyor. Yeni sisteme göre 30 günlük kıdem tazminatının 19 günü mevcut sistemdeki gibi devam ederken, 11 günü ise Kıdem Tazminatı Fonu'nda birikecek. Yeni sistemde yüzde 5.33 kıdem hakkı eski kıdem tazminatı hükümlerine uygun olarak korunurken yüzde 3 işveren katkısı çalışanın bireysel fon hesabına aylık olarak yatırılacak. Böylece çalışan, sözleşmesi kıdem tazminatını hak edecek şekilde sonlandırılmış ise yüzde 5.33 (19 gün) kıdem tazminatını alacak, yüzde 3'lük (11 gün) prim de fon hesabında tutulacak. Böylece sendikaların "Kırmızı çizgimiz" dediği yüzde 8.33 (30 gün) ile bir hak kaybı söz konusu olmayacak. Fon'a yapılacak kesinti oranı nemalandırılarak kıdem tazminatı 30 günün çok üzerine çıkarılmış olacak.

'EV'LENEN BİRİKİMİN %10'UNU ÇEKEBİLECEK

Çalışanın bu parayı 60 yaşından önce sadece evlilik, konut alımı, sağlık gibi gerekçelerle çekebilmesi öngörülüyor. Buna göre, ilk konut edinimi, evlilik (bir kereye mahsus), ağır hastalık ve işsiz kalınması (bir defaya mahsus/sözleşmenin nasıl sona erdiği önemli olmayacak) sebeplerinden her biri için başvuru tarihi itibarıyla bireysel TES hesabında bulunan birikim tutarının yüzde 10'unu (ödeme oranı) geçmemek üzere talebi halinde defaten ödeme yapılabilecek.

EMEKLİLİĞİ YAKIN OLAN GEÇECEK Mİ?

Emekliliği yakın olanlar yeni sisteme girmeyecek. 1 Ocak 2022'de işe yeni girenler TES'e girecek. Emekliliğine uzun süre olanlara da tercih hakkı verilecek. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, "Emeklilikte birinci basamak Sosyal Güvenlik Kurumu'nca sağlanıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile çalıştığımız ikinci ve üçüncü basamak emeklilik sistemlerini etkinleştiriyoruz. Temel hedef emekli olunduğunda daha iyi gelir seviyesi sağlamak. Kazanılmış haklar korunacak. Yeni sisteme bir aktarım söz konusu olmayacak" vurgusu yaptı.